Ga direct naar inhoud

Deel via social media

Bronnen en Literatuur

Over de Stelling van Amsterdam

De Stelling van Amsterdam, vestingwerken rond de hoofdstad 1880-1920

Literatuur

Stelling van Amsterdam
• Dam van Isselt, W.E. van; De Stelling van Amsterdam. Utrecht, 1910.
• Fabriek, J.; De Stelling van Amsterdam. Utrecht, Stichting Matrijs, 2013.
• Feddes, Y.; Provinciaal Beeldkwaliteitsplan Stelling van Amsterdam, Utrecht, 2008.
• Goudeau, J. en B. Rodenburg; Geniedijk Haarlemmermeer, Historische beplantingen Stelling van Amsterdam, Haarlem, provincie Noord-Holland, 1997.
• Groep-Foncke, M.(RED.) ; Leven langs de Liniedijk, het noordwest front van de Stelling van Amsterdam, Wormer, Stichting Uitgeverij Noord-Holland, 2014.
• Kant, P., R. Schimmel,P. Saal,J. de Zee; De Stelling van Amsterdam, vestingwerken rond de hoofdstad,1880-1920.Beetsterzwaag, AMA, z.j.
• Kleijn, H.C.M.(red.) ; Op weerstand gebouwd, verdedigingslinies als militair erfgoed. Zwolle, Waanders, 2004.
• Prins, L. (red.); De Stelling van Amsterdam in de Wijkermeerpolder, Zeist, Rijksdienst voor de Monumentenzorg, 1999.
• Rolf, R.; Torens, Wallen en Koepels, forten in Nederland, Nederlandse forten. Middelburg, PRAK publishing, 2007.
• Schimmel, R.; De cultuurhistorische betekenis van forten, Haarlem 1986.
• Schimmel, R.; Fortenroutes langs de vuurlijn. Amsterdam, 2003.
• Stelling van Amsterdam, Provinciale monumenten Noord-Holland. Deel 1 t/m 5. Haarlem, Provincie Noord-Holland, 1998 (ongewijzigde herdruk).
• Vesters, P. (red.); De Stelling van Amsterdam, Harnas voor de hoofdstad. Utrecht, Stichting Matrijs, 2003.

Afzonderlijke forten
• Baalbergen, J. (red.); ’t Fort Abcoude, geschiedenis en natuur, Abcoude, Stichting Fort Abcoude, 1991.
• Dijk, P.J.J van, e. a. (red.); Kustverdediging, Vestingbouwkundige bijdragen, Den Haag, Stichting Menno van Coehoorn, 1992.
• Hoogterp, S.H.; De geschiedenis van het Fort Spijkerboor, Berkel en Rodenrijs, 1995.
• Kalkman, T. en H. Haver; Luister, het Fort vertelt, Kustfort IJmuiden, IJmuiden 2003.
• Tol, H.; 125 Jaar Fort IJmuiden en Hermann Gruson’s pantserwerken, IJmuiden, 2013.
• Tol, H. en G. van der Burg; De Wachter tussen de Pieren, Kustfort IJmuiden, IJmuiden 2003.

Aanverwante onderwerpen
• Boosten, M., Jansen, P., Borkent, I., Beplantingen op verdedigingswerken, Utrecht, Stichting Matrijs, 2013
• Kamps, P.J.M. , P.C. van Kerkum en J. de Zee, (red.); Terminologie Verdedigingswerken, inrichting, aanval en verdediging. Utrecht, Stichting Menno van Coehoorn, 1999.
• Poppema, S.H. (red.) e.a. Water ter verdediging, Vestingbouwkundige Bijdragen Stichting Menno van Coehoorn, Den Haag, 1994.
• .Rolf, R.; Atlantikwall, Batteries and Bunkers, Middelburg, PRAK publishing, 2014.
• Rolf, R.; A Dictonary on Modern Fortification, PRAK publishing, 2004.
• Rolf, R en H. Sakker, Duitse bunkers in Nederland, Middelburg, PRAK publishing, 2005.
• Valentijn, L. e. a. ; Fortenvisie Noord-Holland en Utrecht, 2006-2024, ‘-Gravenland, Natuurmonumenten, 2009.
• Verbeek, J.R,; Kustversterkingen 1900-1940, de planning, constructie en bewapening van Nederlandse kustforten en batterijen. Haarlem, 1989.
• Visser, H.R. en Wieringen, J.S. van; Kazematten in het interbellum. Utrecht, Stichting Menno van Coehoorn, 2002.
• Will, Chr.; Sterk Water, de Hollandse Waterlinie. Utrecht, Stichting Matrijs, 2002.

Archieven

• Nationaal Archief, Ministerie van Oorlog, Memories der Genie, Kaarten, Plans, Atlassen
• Noord-Hollands Archief, Archief van de Eerstaanwezend Ingenieur van de Stelling van Amsterdam

De Stelling van Amsterdam, harnas voor de hoofdstad
Torens, Wallen en Koepels

Kijk bij de veelgestelde vragen of maak een keuze hieronder.

U kunt nog 250 karakters intypen
Ben je geen robot? Los dit simpele sommetje op: *
6 - 6 =
Ook de gratis nieuwsbrief van de Stelling van Amsterdam ontvangen?
Schrijf je in  
naar boven

Begaanbaar deel van een inundatie in de vorm van een hooggelegen terrein, een weg, (spoor)dijk of een waterweg.

Verdedigingswerk dat een acces verdedigt

Onderstel voor een vuurwapen

Ook wel bolwerk. Vijfhoekige uitbouw van waaruit flankerend vuur kan worden gegeven.

Samenvoeging van een aantal stukken geschut in één organisatie.

Door een aarden wal van de vijand afgeschermde weg waarlangs manschappen en materieel konden worden verplaatst.

Het door metselwerk, beton of grondlaag bestand zijn van een gebouw tegen geschutsvuur.

Beschutte plek van waaruit de verdedigers de vijand kunnen bestoken.

Granaat gevuld met hoogexplosieve springstof.

Een (lage) uitbouw in een gracht van waaruit flankerend vuur kan worden gegeven.

Ook wel schotbalksluis. Tijdelijke waterkering, door het stapelen van balken in uitsparingen, om het water van een inundatie tegen te houden.

Militaire oefening

Zijwaarts gericht vuur.Groot flankement: ondersteunend vuur naar de nevenforten. Klein flankement: vuur dat de eigen omgeving van het verdedigingwerk bestrijkt.

Naar de vijand gericht deel van een verdedigingsweg.

Een onderdeel van het leger dat o.a. als taak heeft om tijdelijke en permanente verdedigingswerken te bouwen. De naam is afgeleid van het Franse woord ingenieur.

(houten) Loods waarin artillerie- en geniemateriaal werd opgeslagen.

Verzamelnaam voor vuurmonden.

Flauw aflopend talud dat buiten de fortgracht ligt en dat vanaf de frontwal met vuur kan worden bestreken.

(Betonnen) onderkomen voor manschappen, in de jaren ’30 onder andere toegevoegd aan het oostfront van de Vesting Holland.

Pantserkoepel die tijdens het geven van vuur omhoog wordt geheven om in rust weer te verzinken en onzichtbaar te worden.

Tabel die is aangebracht naast de geschutsopening om de bedieners van het geschut inzicht te geven in afstanden tot de doelen en de daarmee samenhangende geschutshoeken.

Onderwaterzetting waarmee een vijand op afstand wordt gehouden.

Ook wel inlaatsluis. Sluis die is aangelegd met als doel om water in een bepaald gebied in te laten.

Ruimte die tegen vijandelijk vuur is gedekt en die is voorzien van een schietgat waarachter een vuurwapen wordt opgesteld.

Van de vijand afgekeerde zijde van een verdedigingswerk.

In de forten van de Stelling van Amsterdam is het een kazemat aan de keelzijde van een fort waarmee flankerend vuur op het voorterrein van de buurforten wordt gegeven en van waaruit de keelzijde wordt verdedigd.

Wet van januari 1853, waarin beperkingen waren opgenomen met betrekking tot het bouwen in de nabijheid van verdedigingswerken, de zgn. verboden kringen, om een vrij schootsveld te waarborgen.

Lineair stelsel van samenhangende verdedigingwerken.

Batterij die in de onmiddellijke nabijheid van een verdedigingswerk ligt en die taken uitvoert die vallen onder dit verdedigingswerk.

Waterzuiveringsinrichting die de kwaliteit van het drinkwater verbetert door er ijzer aan te onttrekken.

Stelling waarin terugtrekkende troepen kunnen worden opgenomen.

Batterij die achter pantserplaten is opgesteld.

Fort met één of meerdere gepantserde geschutsopstellingen.

Draaibare gepantserde geschutsopstelling.

Geschut voor frontaal vuur over grote afstand, direct gericht op de vijandelijke posities.

Vuur dat er op is gericht om vijandelijke artillerie uit te schakelen

Eenvoudig (tijdelijk) verdedigingswerk met kleine bezetting.

Ondergrondse, bomvrije verbindingsgang.

Laatste toevluchtsplek voor de verdedigers binnen een verdedigingswerk, dat zelfstandig kan worden verdedigd.

Bomvrije bergplaats voor geschut of ander onmisbaar materieel.

Gedeelte van en terrein dat onder vuur kan worden genomen.

Open binnenruimte van een fort.

Grondplan of plattegrond.

Benaming van het verband dat in 1922 ontstond door de samenvoeging van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, de Stelling van Amsterdam en het zuidelijk rivierenfront.

Wet van 18 april 1874 waarin de vestingwerken werden bepaald die deel uit gingen maken van de landsverdediging.

Aarden ophoging rond een verdedigingswerk, voorzien van een borstwering.