UNESCO Werelderfgoed
Rondom de Nederlandse hoofdstad Amsterdam ligt een bijzondere verdedigingsring van 46 forten en batterijen en een grote hoeveelheid aan dijken en sluizen: de Stelling van Amsterdam. De Stelling is een historisch monument voor Nederland en staat sinds 1996 op de lijst van UNESCO Werelderfgoed. Een groot gedeelte van dit monument is opengesteld voor publiek.
De geschiedenis van de Stelling
De Stelling van Amsterdam is een 135 kilometer lange verdedigingslinie die tussen 1880 en 1914 is aangelegd. Het leger, de regering en de koning(in) zouden zich binnen deze ring kunnen terugtrekken bij een aanval op Nederland. De Stelling bestaat uit 46 forten en een groot aantal batterijen, dijken, sluizen op een afstand van 15 tot 20 kilometer van Amsterdam.
Het idee achter de Stelling van Amsterdam is een staaltje Hollands waterbouwkundig vernuft. Met een ingenieus systeem kon het land rondom de linie onder water worden gezet, waardoor een waterplas kon ontstaan, niet diep genoeg voor schepen en te diep voor man en paard. Dit zou een vijandelijke invasie van de hoofdstad onmogelijk maken. Maar nog voordat de Stelling was voltooid, was hij al achterhaald. De opkomst van het vliegtuig ontnam de linie zijn betekenis.
Ook al werd de Stelling van Amsterdam tijdens de twee wereldoorlogen wel in staat van verdediging gebracht, er hoefde op de forten nooit daadwerkelijk gevochten te worden. Inmiddels heeft een groot aantal forten een nieuwe bestemming gekregen.
- Meer informatie over de Stelling van Amsterdam door de tijd.
- Lees meer over de historie van de forten van de Stelling van Amsterdam op de website van Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam
- Maak kennis met de Stelling van Amsterdam en download het e-boek.
Andere verdedigingswerken: Nieuw Hollandse Waterlinies
Een gracht om een kasteel, een singel om een stad: het gebruik van water als middel om land te beschermen gaat ver terug in de tijd. Ook bij de Waterlinies was water hét wapen tegen de vijand. Waterlinies zijn oer-Hollandse verdedigingswerken die vertrouwden op inundatie: het onder water zetten van laaggelegen polderland.
Op 26 juli 2021 heeft het Werelderfgoedcomité besloten om de Hollandse Waterlinies de werelderfgoedstatus te verlenen. Dit is de uitbreiding van het werelderfgoed van de Stelling van Amsterdam met de Nieuw Hollandse Waterlinie. Samen vormen ze nu de Hollandse Waterlinies.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam zijn erfgoed van wereldniveau. Ze zijn uniek en verdienen het om behouden te blijven voor volgende generaties. In militair-historisch opzicht is de Stelling van Amsterdam het ultieme sluitstuk van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De twee waterlinies samen vertellen het verhaal van deze strategische inzet van water bij de verdediging van Nederland. De uitbreiding van de Stelling van Amsterdam met de Nieuwe Hollandse Waterlinie maakt het beeld van de ‘grootsheid’ compleet.